Nutrition and Lifestyle Medicine Conference 2025

Η υγεία στο επίκεντρο

The Nutrition and Lifestyle Medicine Conference 2025, Plant-Based Health Professionals UK

‍

Τον Νοέμβριο είχα τη μεγάλη χαρά να συμμετάσχω στο Nutrition and Lifestyle Medicine Conference που οργανώθηκε από τους Plant-Based Health Professionals UK στο Λονδίνο, ένα εξαιρετικό συνέδριο με ομιλητές από πολλούς κλάδους της ιατρικής και της επιστήμης της διατροφής. Ήταν από εκείνες τις εμπειρίες που σε γεμίζουν έμπνευση, γνώσεις βασισμένες σε πλούσια επιστημονικά δεδομένα, πρακτικά συμπεράσματα για την καθημερινή κλινική πράξη ενώ ταυτόχρονα όλο αυτό διεξάγετε μέσα σε ένα φιλικό περιβάλλον με πολύ ζεστή ατμόσφαιρα.

Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν σύγχρονα δεδομένα για το πώς η διατροφή, η άσκηση, ο ύπνος, η ψυχολογία, οι εθισμοί αλλά και το περιβάλλον φυσικό και κοινωνικό, επηρεάζουν άμεσα την υγεία μας, αλλά και πώς οι ίδιες αυτές επιλογές μπορούν να λειτουργήσουν πρωτίστως προληπτικά και  δευτερευόντως θεραπευτικά, μειώνοντας την ανάγκη για φάρμακα και παρεμβατικές πράξεις.

‍

Η πρόληψη καλύτερη από τη θεραπεία

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο τεράστιο βάρος των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο τα καρδιαγγειακά νοσήματα ευθύνονται για περίπου ένα τέταρτο όλων των θανάτων, ενώ κάθε λίγα λεπτά καταγράφεται ένας θάνατος από καρδιολογικό ή αγγειακό επεισόδιο. Παρότι η θνητότητα έχει μειωθεί εντυπωσιακά (>75%) τα τελευταία 50 χρόνια, το 2023 παρατηρείται ξανά μια μικρή αύξηση, που οφείλεται σε παράγοντες όπως η παχυσαρκία, οι ανισότητες στην υγειονομική περίθαλψη αλλά και στις επιπτώσεις της πανδημίας στο σύστημα υγείας.

‍

Παρουσιάστηκαν αναλυτικά οι κύριοι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό:

‍

• αρτηριακή υπέρταση
• αυξημένη χοληστερόλη
• σακχαρώδης διαβήτης και κακός γλυκαιμικός έλεγχος
• κάπνισμα
• αυξημένο σωματικό βάρος και παχυσαρκία
• καθιστική ζωή, κακή διατροφή και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• στρες και ψυχικές διαταραχές

‍

Ενδεικτικά, περίπου 1 στους 3 ενήλικες στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει αυξημένη αρτηριακή πίεση, συχνά που δεν έχει διαγνωστεί ή δεν έχει ρυθμιστεί επαρκώς, ενώ μεγάλος αριθμός ανθρώπων ζει με διαβήτη χωρίς να το γνωρίζει. Αντίστοιχα, το κάπνισμα και η παχυσαρκία εξακολουθούν να ευθύνονται για χιλιάδες καρδιαγγειακούς θανάτους κάθε χρόνο.

Διατροφή, άσκηση και ψυχική υγεία

Ένα μεγάλο μέρος του συνεδρίου ήταν αφιερωμένο στη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα καθώς μόνο ένα μικρό ποσοστό ενηλίκων καταναλώνει τις συνιστώμενες 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα, ενώ η πλειοψηφία ξεπερνά τα όρια για κορεσμένα λιπαρά και πρόσθετα σάκχαρα. Παράλληλα, πάνω από το ένα τρίτο των ενηλίκων δεν φτάνει τις ελάχιστες συστάσεις για άσκηση (150 λεπτά την εβδομάδα), παρότι γνωρίζουμε ότι η τακτική άσκηση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας έως και κατά 35%.

‍

Συζητήθηκε ακόμη ο «φαύλος κύκλος» στρες –κακών συνηθειών – νόσου. Το χρόνιο άγχος και η κατάθλιψη οδηγούν σε ανθυγιεινές συνήθειες (κακή διατροφή, κάπνισμα, υπερβολικό αλκοόλ, έλλειψη άσκησης), ενώ η εκδήλωση καρδιαγγειακής νόσου επιβαρύνει περαιτέρω την ψυχική υγεία και την οικονομική κατάσταση του ασθενούς.

‍

Lifestyle Medicine: Μια απολύτως επιστημονική προσέγγιση

Η Ιατρική του Τρόπου Ζωής (Lifestyle Medicine) παρουσιάστηκε ως ένα τεκμηριωμένο, επιστημονικό πεδίο που στοχεύει όχι μόνο στη θεραπεία αλλά και στην πρόληψη, αντιμετώπιση και σε ορισμένες περιπτώσεις στην αναστροφή χρόνιων παθήσεων όπως καρδιοπάθειες, διαβήτης, υπέρταση, λιπώδης διήθηση ήπατος και ορισμένοι καρκίνοι.

‍

Κεντρικά μηνύματα:

‍

• «Healthy professionals make healthy patients», οι ίδιοι οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν να αποτελούν πρότυπο υγιεινής ζωής.
• Η ένταξη της ιατρικής του τρόπου ζωής στην πρωτοβάθμια φροντίδα είναι απαραίτητη για να αντιμετωπιστεί το κύμα των μη μεταδοτικών νοσημάτων.
• Οι σχέσεις εμπιστοσύνης με τον/την ασθενή και οι μικρές, σταδιακές αλλαγές είναι πιο αποτελεσματικές από τις μεγάλες απότομες αλλαγές, όπως εξουθενωτικές δίαιτες.

‍

Παρουσιάστηκε η προσέγγιση των «μικρών αλλαγών», δηλαδή μικρές, ρεαλιστικές τροποποιήσεις στη διατροφή και την καθημερινότητα (π.χ. μια επιπλέον βόλτα τη μέρα, αντικατάσταση ενός επεξεργασμένου σνακ με φρούτο, σταδιακή μείωση των ζαχαρούχων ροφημάτων), που μακροπρόθεσμα έχουν εντυπωσιακά αποτελέσματα στο βάρος, την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο εμφάνισης νόσου.

‍

Βιώσιμη υγειονομική φροντίδα & πλανητική υγεία

Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον κομμάτι του συνεδρίου αφορούσε τη βιώσιμη υγεία. Βιώσιμη υγειονομική φροντίδα σημαίνει παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών χωρίς να επιβαρύνεται το περιβάλλον, με τρόπο οικονομικά βιώσιμο και με θετικό κοινωνικό αντίκτυπο. Τονίστηκε πως «η πιο βιώσιμη ιατρική πράξη είναι αυτή που δεν χρειάζεται να γίνει», δηλαδή η πρόληψη της ασθένειας.

‍

Παρουσιάστηκε η έννοια των 9 πλανητικών ορίων τα οποία προσδιορίζουν τις κρίσιμες περιβαλλοντικές διεργασίες που διατηρούν τησταθερότητα και την ανθεκτικότητα του πλανήτη Γη, εντός των οποίων η ανθρωπότητα μπορεί να αναπτυχθεί με ασφάλεια.

‍

Τα εννέα (9) πλανητικά όρια είναι:

‍

• Κλιματική Αλλαγή (Climate change)
• Αλλαγή στην ακεραιότητα της βιόσφαιρας (Biodiversity loss and species extinction / Biosphere integrity)
• Εξάντληση του στρατοσφαιρικού όζοντος (Stratospheric ozone depletion)
• Οξίνιση των ωκεανών (Ocean acidification)
• Βιογεωχημικές ροές (Διαταραχή των κύκλων του αζώτου και του φωσφόρου) (Biogeochemical flows: nitrogen and phosphorus cycles)
• Αλλαγή του συστήματος γης (π.χ. αποψίλωση δασών, αλλαγές στη χρήση γης) (Land-system change)
• Χρήση γλυκού νερού (Freshwater use)
• Φόρτωση ατμοσφαιρικών αερολυμάτων (Ατμοσφαιρική ρύπανση από μικροσωματίδια) (Atmospheric aerosol loading)
• Εισαγωγή νέων οντοτήτων (Πρόσφατα: Χημική ρύπανση, πλαστικά, ραδιενεργά υλικά κ.ά.) (Introduction of novel entities /Chemical pollution)

‍

Επιπλέον,  πώς τα σύγχρονα συστήματα τροφής συμβάλλουν στην απώλεια της βιοποικιλότητας, στην κλιματική αλλαγή, στη ρύπανση υδάτων και εδάφους. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα των ζωικών προϊόντων (κόκκινο κρέας, γαλακτοκομικά κ.ά.), τα οποία καταναλώνουν δυσανάλογα μεγάλους φυσικούς πόρους σε σχέση με τις φυτικές τροφές.

‍

Η διατροφή τύπου Eat‑Lancet και ο ρόλος της φυτικής διατροφής

Συζητήθηκε εκτενώς η Eat‑Lancet Planetary Health Diet, ένα διατροφικό πρότυπο που βασίζεται κατά περίπου 88% σε φυτικές μη επεξεργασμένες τροφές (όσπρια, δημητριακά ολικής, φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς και σπόρους), ενώ το κρέας, τα ψάρια, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προτείνονται σε σαφώς περιορισμένες ποσότητες αν και ο σύγχρονος Καναδικός Οδηγός Διατροφής, ο οποίος ενημερώθηκε ριζικά το 2019, δεν περιλαμβάνει πλέον τα γαλακτοκομικά ως ξεχωριστή, απαραίτητη ομάδα τροφίμων.

‍

Με βάση τα διαθέσιμα μοντέλα της Επιτροπής EAT-Lancet, μια τέτοια διατροφή θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τους πρόωρους θανάτους παγκοσμίως, ενώ ταυτόχρονα θα ήταν πολύ πιο φιλική προς τον πλανήτη. Παρουσιάστηκαν, επίσης, δεδομένα που δείχνουν πόσο συχνές είναι παθήσεις όπως η εκκολπωματική νόσος, ο καρκίνος παχέος εντέρου, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, οι χολόλιθοι και τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου και πώς η περισσότερη φυτική και λιγότερη ζωική τροφή συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ή επιδείνωσής τους.

‍

Υγιές έντερο, υγιές σώμα: Τι αποφεύγουμε

Ιδιαίτερη ενότητα αφιερώθηκε στην υγεία του εντέρου και στο πώς τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα επηρεάζουν αρνητικά το μικροβίωμα. Συζητήθηκαν πρόσθετες ύλες που φαίνεται να σχετίζονται με δυσμενείς αλλαγές στο έντερο, όπως:

‍

• ορισμένοι γαλακτοματοποιητές (π.χ. λεκιθίνες, πολυσορβικά, καρραγενάνη, καρβοξυμεθυλοκυτταρίνη),
• η μαλτοδεξτρίνη,
• νανοσωματίδια όπως το διοξείδιο του τιτανίου,
• και γλυκαντικές ουσίες όπως το neotame.

‍

Ένα διατροφικό πρότυπο φυτικής προέλευσης είναι αυτό που πληροί όλα τα κριτήρια για την καλή λειτουργία του εντέρου και γενικότερα για τη μακροχρόνια υγεία.

‍

Πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και το όφελος για το σύστημα υγείας

Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν δείχνουν ότι, αν βελτιώσουμε σε πληθυσμιακό επίπεδο τη διατροφή, αυξήσουμε τη φυσική δραστηριότητα, μειώσουμε το κάπνισμα και την κατάχρηση αλκοόλ, θα μπορούσαμε να προλάβουμε:

‍

• έως και 90% των εμφραγμάτων και εγκεφαλικών,
• περίπου 40% των καρκίνων,
• σχεδόν 90% των περιπτώσεων διαβήτη τύπου 2 και λιπώδους ήπατος.

‍

Υπολογίζεται μάλιστα ότι για κάθε £1 που επενδύεται στην πρόληψη, το σύστημα υγείας εξοικονομεί £7. Παράλληλα, τονίστηκε η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης: «χαμηλός κίνδυνος δεν σημαίνει μηδενικός κίνδυνος», επομένως ο προληπτικός έλεγχος παραμένει πολύτιμος, ακόμη και σε άτομα που αισθάνονται απολύτως υγιή.

‍

Εξίσου καθοριστικοί με τις επιστημονικές γνώσεις, αποδείχθηκαν οι άνθρωποι που συνάντησα. Εξαιρετικοί συνάδελφοι, διακεκριμένοι επιστήμονες, με τους οποίους μοιραστήκαμε ένα κοινό όραμα και τις ίδιες βαθιές αξίες: την πίστη ότι η πρόληψη, η φυτική διατροφή και η φροντίδα του πλανήτη μας μπορούν να μεταβάλουν ουσιαστικά την υγεία των ανθρώπων. Ήταν μια ανεκτίμητη ευκαιρία να δικτυωθούμε, να ανταλλάξουμε ιδέες και εμπειρίες, να εμπνεύσουμε και να εμπνευστούμε, θέτοντας γερές βάσεις για μελλοντικές συνεργασίες.

‍